Phenol là gì?
Phenol là một hợp chất hóa học thuộc họ benzen có thể rắn, màu hồng. Phenol có tính bền vững và dễ bị ô xi hóa thành màu hồng. Phenol còn có tên gọi khác là carbolic axít, có tác dụng diệt khuẩn cường độ nhẹ nên được dùng nhiều trong y học, nhất là các ca phẫu thuật trị bệnh.
Xem thêm: Trade Forex là gì – Tia cực tím là gì – Gmail là gì
Phenol là một hợp chất của nhựa than đá. Khi người ta dùng than đá cho các hoạt động công nghiệp như luyện thép, luyện kim, cơ khí, làm nóng lò… thì sẽ sản sinh ra một lượng phenol cực lớn ra môi trường.
Benzen là một chất hữu cơ hidrocarbon có kết cấu phân tử là một vòng hình lục giác như tổ ong. Benzen thường được dùng để pha với sơn để pha lỏng hợp chất. Viết tắt hóa học của benzen là C6H6. Phenol cũng là một hợp chất của benzen nhưng có 1 ô xi trong đó. Cách viết hóa học là C6H6O hoặc C6H5OH
Cấu trúc phân tử benzen (Benzene). Nguồn: Sách Hóa học lớp 12
Cấu trúc phân tử Phenol. Nguồn: Sách Hóa học lớp 12
Tất cả các dẫn xuất từ benzene đa phần có độc, tuy nhiên đa phần lại có mùi thơm dễ chịu. Tên dân gian hay gọi Benzene là xăng thơm, nhưng mùi thơm của nó không được hít lâu, vì sẽ gây ảnh hưởng đến hô hấp, choáng váng nhẹ vì bị gián đoạn trong việc tiếp nhận ô xi.
Phenol gây ra những tác hại gì?
Phenol làm cản trở việc hồng cầu liên kết với ô xi nuôi cơ thể, nên dẫn tới việc cơ thể thiếu ô xi, tế bào chết sẽ dẫn đến tử vong.
Phenol khác với khí CO về bản chất. Phenol cản trở hồng cầu nhận ô xi, CO hút ô xi của cơ thể để tạo CO2. Cả 2 chất này đều sinh ra từ than.
Phenol làm cho nạn nhân không chết ngay khi bị nhiễm nhưng ảnh hưởng nhiều đến thần kinh do ô xi không được cung cấp cho não sẽ khiến tế bào não chết hàng loạt.
Phenol dính vào da cũng gây bỏng nên tránh việc tiếp xúc trực tiếp.
Tiến bộ trong y học từ việc sử dụng phenol
Ngành y Anh Quốc trước khi có phenol hay acid carbolic có thể gói gọn trong 4 từ: cực kỳ dơ bẩn.
Quan niệm chữa bệnh thời đó đánh giá qua độ dày của lớp bụi áo bác sĩ. Vì thế, nhiều bệnh nhân tưởng nhẹ lại tử vong do nhiễm trùng, người bị nặng lại qua khỏi do được dùng sát trùng nhiều hơn chứ không phải giỏi giang gì.
1854, Joseph Lister, một bác sĩ người Anh khi quan sát việc sử dụng acid carbolic đã thấy giảm rõ rệt các triệu chứng tử vong do nhiễm trùng. Đồng thời với việc này, ông làm cho phòng chữa bệnh biến thành nơi vô trùng nhờ việc sử dụng acid carbolic diệt khuẩn toàn bộ khu vực.
Tuy nhiên, ông bị phản đối dữ dội vì ý tưởng này. Qua thời gian, các bác sĩ sau khi quan sát và thực nghiệm đã chứng minh lời ông nói là đúng. Việc chữa bệnh bắt đầu đi vào con đường vệ sinh và sạch sẽ hơn. Nhờ Lister mà các bạn mới thấy một không gian chữa bệnh sạch sẽ và trắng tinh như bây giờ. Và cũng nhờ vào acid carbolic mà nhiều ca nhiễm trùng được cứu sống.
Có 1 chuyện bên lề là acid carbolic được dùng tạo thành một quả cầu trị cảm cúm trong đợt cúm toàn cầu 1918 cướp đi hàng triệu sinh mạng trên thế giới.
Phenol trong lịch sử kinh hoàng của loài người
Lịch sử của Phenol là cứu người, nhưng vì nó rẻ và dễ sản xuất nên được Phát Xít Đức dùng làm công cụ để tiêu diệt những người Do Thái ngoài cách dùng phòng hơi ngạt. Các trại tập trung nổi tiếng tại như Auschwitz-Birkenau tiêm thẳng vào người nạn nhân khiến nạn nhân chết từ từ.
Tại Việt Nam, vừa phát hiện 30 tấn cả nhiễm chất độc này. Một chủ vựa cá tại Quảng Trị đang chuẩn bị tiêu thụ cá nục bị cơ quan chức năng kiểm tra cá nhiễm Phenol với liều lượng cực cao. Hãy tưởng tượng việc bạn nuốt phải những chất này sẽ thế nào? Nó không giết bạn ngay nhưng nó mang lại cái chết êm ái và thơm như mùi xăng thơm.
Hy vọng qua bài viết Phenol là gì và nó gây hại cho hô hấp ra sao đã giúp các bạn giải đáp được thắc mắc. Hẹn gặp lại các bạn ở bài viết Tại sao quả ớt lại cay nhé. Hãy theo dõi GGDIC để luôn có thông tin mới mẻ nhé.
Tham khảo Wikipedia, Sách Hóa học lớp 12